Λίγο ποιο έξω από τον μεγάλο οικισμό της Αγίας Μαρίνας, καθώς βρισκόμαστε στη μικρή ανηφοριά με το τοπωνύμιο «Πλάκες» και στο βασικό αμαξιτό δρόμο, μετά το μύλο του «Πρωτόπαπα» και τώρα «Σταματίου», πιάνουμε από δεξιά μας την άλλη δημοσιά που μας οδηγεί κι αυτή στην αγροτική συνοικία, τις «Καθίστρες». Σε μικρή απόσταση από τα πρώτα σπίτια, κοντά στον εγκαταλειμμένο πυργόμυλο του «παπά Ζούλη» συναντούμε το εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου.

Πολλά πράγματα για την ιστορία του ξωκλησιού δε γνωρίζουμε. Ωστόσο, στο πέτρινο ανώφλι της πόρτας εισόδου του Αγίου, μεταξύ των σκαλιστών παραστάσεων, στο μέσον του σταυρού, ο επισκέπτης μπορεί να διαβάσει την ένδειξη, 1890. Μια άλλη πινακίδα μας πληροφορεί ότι η εκκλησία είναι «ιδιοκτησία της οικογένειας Μαυρή Ηλία-Ευαγγέλου του Εμμανουήλ».

Πλήθος πιστών από όλα τα χωριά επισκέπτονται κάθε χρόνο το εκκλησάκι όπου πραγματοποιείται ο Εσπερινός και φυσικά οι προσφερόμενες «φανουρόπιτες»  αυτή τη μέρα έχουν την τιμητική τους.

Η φανουρόπιτα είναι γνωστό ότι προσφέρεται στους πιστούς ως ευλογία του Αγίου, καθώς ο Άγιος έχει συνδεθεί με τα χαμένα αντικείμενα, που φανερώνει!… Συνήθως παρασκευάζεται με επτά ή εννιά υλικά. Η επιλογή των αριθμών αυτών δεν είναι καθόλου τυχαία, μια και είναι γνωστός ο ρόλος των αριθμών στις μαντικές και μαγικές πρακτικές. Τα επτά ή εννιά υλικά φαίνεται να ενισχύουν ακόμα περισσότερο τη δύναμη της πίτας!

Η λατρεία του Αγίου Φανουρίου φαίνεται ότι ξεκίνησε από τη Ρόδο. Όπου κατά την παράδοση βρέθηκε η εικόνα του, όταν έσκαβαν σε ερείπια παλαιού ναού έξω από τα τείχη της πόλης. Η αμφίεσή του παρέπεμπε σε στρατιωτικό Άγιο. Σε ειδικά εικονίδια πάνω στην ίδια εικόνα υπήρχαν σκηνές από το μαρτύριο του Αγίου. Ο Μητροπολίτης Ρόδου Νείλος (1355-1369) διάβασε την επιγραφή «Άγιος Φανούριος». Από τη Ρόδο η λατρεία του εξαπλώθηκε στα κοντινά νησιά και κυρίως στην Κρήτη, όπου υπάρχουν σήμερα τρία σπουδαία μοναστήρια  και δεκάδες ναοί στα οποία τιμάται η μνήμη του.

Για τον Άγιο Φανούριο ο λαός μας λέει πολλά:

«Είναι ο Άγιος», λένε οι ξώμαχοί μας, «που φανερώνει τα κλεμμένα ζα και τα χαμένα πράγματα». Καμιά φορά πιστεύουν πως φέρνει και την καλή τύχη στον άνθρωπο. Του φανερώνει το δρόμο τον καλό. «Του φέγγει», λέει ο λαός για κάποιον που τον πάει καλά η τύχη του. «Του φέγγει ο Άγιος Φανούριος». Γι’ αυτό στις εικόνες παριστάνεται να κρατάει στο χέρι κερί αναμμένο και φωτίζει.» (Βασίλη Λαμνάτου: «Οι μήνες στην αγροτική και ποιμενική ζωή του λαού μας».)

Στην Κύπρο, στην Κρήτη και σε άλλες περιοχές, ο Άγιος μπορεί να φανερώσει στην κάθε ανύπαντρη κοπέλα το μέλλοντα σύζυγό της! «Οι ανύπαντρες κοπέλες που θέλουν να παντρευτούν ετοιμάζουν φανουρόπιτα για να φανερωθεί ο υποψήφιος γαμπρός». Στη Σκιάθο «πίτα στον Άγιο τάζουν και οι γυναίκες που τον παρακάλεσαν να τους φανερώσει το γαμπρό που θα κάμουν στην κόρη τους». Στη Φλώρινα, η φανουρόπιτα (που την πάνε οι ελεύθερες κοπέλες στην εκκλησιά) χρησιμοποιείται ως ονειρομαντικό μέσον με ένα κομμάτι που βάζουν κάτω απ’το προσκέφαλο (ο Άγιος θα φανερώσει το μέλλοντα σύζυγο)».

Στις 27 του Αυγούστου κάθε χρόνο, το βράδυ, πραγματοποιείται στον περίβολο του Αγίου Φανουρίου το πανηγύρι του. Και είναι ένα από τα δώδεκα πανηγύρια που πραγματοποιούνται κάθε χρόνο στο  νησί μας.[*]

Το πανηγύρι αυτό γεννήθηκε την εποχή της απριλιανής Χούντας, και όχι βέβαια για λόγους πολιτικούς. Μια ομάδα αγροτοκτηνοτρόφων από τις Καθίστρες αποφάσισε να στήσει στη γειτονιά τους ένα μικρό γλεντάκι ανήμερα του Αγίου Φανουρίου. Συνέστησαν λοιπόν μια άτυπη επιτροπή, η οποία έκανε μεταξύ των Καθιστριωτών ένα μικρό έρανο προκειμένου να μαζευτούν κάποιες όρνιθες αλλά και να αγοραστούν κάποιες άλλες προμήθειες για την παρασκευή του κασιώτικου πιάτου, των μεζέδων και του κρασιού.

Πολλοί θεώρησαν το γλεντάκι εκείνο στον τότε μικρό αυλόγυρο του Αγίου Φανουρίου ότι ήταν ένα ξέδομα των ανθρώπων της περιοχής. Ωστόσο, δεν πέρασαν ούτε τρία χρόνια και το πανηγυράκι επαναλήφθηκε και από τότε συνεχίζεται μέχρι σήμερα κάθε χρόνο, κυρίως με προσφορές των τσοπάνηδων που προσφέρουν τα ζώα τους γι αυτή την ημέρα. Επίσης με δαπάνες συμπατριωτών το ξωκλησάκι ανακαινίστηκε. Ανοίχτηκε μεγαλύτερος αυλόγυρος. Κατασκευάστηκαν μαγειρεία και καμπαναριό. Πρόσθετα, διαθέτει δικά του σκεύη και επάξια ανταγωνίζεται τα άλλα πανηγύρια του καλοκαιριού. Απ΄ότι έμαθα, φέτος το γλέντι κράτησε μέχρι τις τέσσερις το πρωί, και προσφέρθηκαν δωρεάν στους πανηγυριστές περί τα 800 πιάτα φαγητού, εκτός τα άλλα με διάφορους μεζέδες… 

Πριν δύο χρόνια, το 2011, κάποια στιγμή την ώρα του γλεντιού, ακούσαμε το μουσικό και τραγουδιστή Γιώργο Κανάκη Περσελή, στο σκοπό του «Μιχάλη της Κακιάς» να μας λέει τα παρακάτω συγκινητικά δίστιχα. Τα δίστιχα αυτά ήταν ένα «μνημόσυνο» σε όλους εκείνους που  δημιούργησαν το πρώτο πανηγύρι του Αγίου Φανούρη και πλέον δεν βρίσκονται ανάμεσά μας…

(photo credits: ribandsea.com)